Ana – Anti Nükleer Antikor Testi
Otoimmun bozuklukları taramaya yardımcı olmak için ANA testi istenir. Sistemik lupus eritematoz (SLE) tanısı koymak için en çok kullanılan testlerden biridir. Hastanın belirtileri, bulguları ve kuşkulanılan tanıya dayanarak bir veya birkaç otoantikor testi birlikte ANA istenebilir. İnflamasyon, ile ilişkili eritrosit sedimantasyon hızı (ESR) veya C-reaktif protein (CRP) gibi diğer testlerle birlikte de istenebilir. ANA testi ardından genel ANA testinin altgrupları olduğu düşünülen ilave testler de yapılabilir. Diğer otoimmün bozuklukların tanısını dışlamaya yardımcı olmak için hastanın klinik öyküsüyle birlikte kullanılır.
Hasta SLE veya başka bir otoimmün bozuklukla ilişkili bulgular ve belirtileri gösterdiğinde ANA testi istenir. Hastaya bir otoimmün bozukluk tanısı konduğunda ve doktor hastada başka bir otoimmün bozukluk geliştiğinden kuşkulandığında da ANA testi istenebilir. Otoimmün bozuklukları olan hastalarda düşük dereceli ateş, eklem ağrısı, bitkinlik ya ya da zamanla değişebilen ve nedeni açıklanamayan döküntüler gibi çok çeşitli semptomlar olabilir.
ANA testleri, indirekt immünoflöresans mikroskopisi veya enzimatik immünabsorban analiz –ELISA gibi analizlerle yapılır ve sonuçlar belli bir immünoflöresans kalıbıyla karşılaştırılarak (pozitif ise) titre şeklinde rapor edilmektedir. Düşük titrelerin negatif sonuç olduğu düşünülür. Titrelerin artması örneğin 1:320 olması ise pozitif sonuç olup antinükleer antikor konsantrasyonunun yükseldiğini gösterir.
ANA testi sonucunun pozitif çıkması bir otoimmün hastalığı düşündürebilirse de tanıyı koymaya yardımcı olmak için başka spesifik testlere gerek vardır. Bilinen otoimmün hastalığı olmayan kişilerde de ANA test sonuçları pozitif çıkabilir. Bu sık görülen bir durum olmamakla birlikte insanlar yaşlandıkça yalancı pozitiflik sıklığı artmaktadır.
Yine ANA testi bir otoimmün hastalığın belirti ve bulguları gelişmeden önce de pozitif sonuç verebildiğinden semptomsuz hastalarda pozitif ANA test sonucunun anlamını söyleyebilmek zaman alıcı olabilir . ANA testi pozitifliği çoğu kez bir anlam ifade etmediğinden doktorların hastalarına güvence vermesi gerekmekle birlikte bir otoimmün hastalığı düşündürebilen belirtiler ve bulguların gelişmesine karşı uyanık olmalıdırlar.
SLE hastalarının yaklaşık % 95’inde ANA test sonucu pozitif çıkmaktadır. Hastada artrit, deri döküntüleri ve otoimmüntrombositopeni, gibi SLE belirtileri de varsa pozitif ANA test sonucu hastanın, SLE olabilme olasılığını destekler. SLE tanısını doğrulamaya yardımcı olmak için anti-dsDNA ve anti-SM gibi spesifik otoantikor tipinin test edilmesi de istenebilir.
Pozitif ANA testi hastada ilaca bağlı lupus olduğu anlamına da gelebilmektedir. Bu hastalık lizin ve arginin gibiaminoasitlerden zengin suda çözünebilen proteinlerden olan histonlara karşı otoantikor gelişmesiyle ilişkilidir. İlaca bağlı lupus tanısını desteklemek için ise anti-histon testi istenebilir.
Pozitif ANA test sonucunun görülebildiği diğer hastalıklar:
- Sjögren sendromu: bu hastalığa yakalananların % 40 ila 70’inde ANA test sonucu pozitif çıkmaktadır. Bu bulgu tanıyı desteklemekle birlikte negatif sonucu ekarte etmemektedir. Doktor ANA’nın iki altgrubunu- Anti-SS-A (Ro) ve Anti-SS-B (La)- test etmek isteyebilir. Sjögren hastalarında SSA’ya karşı oluşan otoantikorların sıklığı % 90 veya daha üst oranda olabilir.
- Skeroderma: Skleroderma hastalarının yaklaşık % 60-90’ında ANA testi pozitif çıkmaktadır. Bu hastalığa sahip olabilenlerde ANA altgrup testleri sınırlı ve yaygın hastalık formlarının ayırt edilmesine yardımcı olabilmektedir. Yaygın formu daha ağır seyreder. Sınırlı formu ANA boyamasında en çok antisentromer kalıpla (ve antisentromer testle) yaygın formu ise anti-Scl-70’e karşı oluşan otoantikorlarla ilişkilidir.
- ANA testinde Raynaud hastalığı, romatoit artrit, dermatomiyozit,, miksta bağ dokusu hastalığı ve başka otoimmün bozukluklarda da pozitif sonuçlar görülebilir.
- Doktorun test sonuçlarına, klinik semptomlara ve hastanın tanısal öyküsüne dayanması gerekmektedir. Semptomlar gidip gelebildiğinden SLE veya başka bir otoimmün hastalığı düşündürebilen bir hastalık kalıbının görülmesi aylar hatta yıllar alabilir.