Sarılık cildin ve gözün sararması olarak görülen bir durumdur ve bilirubin eritrositlerin parçalanması sonucu ortaya çıkar. Hemoglobinin parçalanarak Hem+globuline dönüşmesinden sonra ortaya çıkan globulinin karaciğerde glukoronik asit ile birleşmesiyle indirekt biluribin meydana gelir. İndirekt bilirubin karaciğer tarafından direkt bilirubine çevrilir. Direkt bilirubin safra ile birlikte bağırsağa geçer bağırsaktan bilirubinnin bir kısmı emilerek kana geçer. Kana geçen bilirubin idrarla atılır. Bağırsakta kalan sterkobulinojen olarak gaita ile atılır gaitanın rengini verir.
Organizmada meydana gelen biyolajik olaylardaki nornnal sirkülasyon ve yapılanma bozulduğunda kandaki bilirubin seviyesi yükselir ve sarılık meydana gelir. Bu sarılıkları meydana gelişine göre üç şekilde değerlendiriyoruz.
Karciğer öncesi (prehepatik), karaciğerdeki olaylardan dolayı (hepatik), karaciğer sonrası (posthepatik)
Karaciğer Öncesi Nedenler:Fazla miktarda eritrosit yıkıma bağlı olarak meydana gelen sarılıklardır.(hemolotik sarılık) Bunlara örnek yenidoğan sarılığı günümüzde fazla görünmeye başlandı buda sezaryenle doğum oranının artması ve erken doğumlardan kaynaklanmaktadır.
İkincisi karaciğere bağlı sarılıklar burada yine karaciğer indirekt bilirubini direkt bilirubine çevirme görevini yapamamasına bağlı olarak meydana gelir indirekt bilirubin seviyesi yüksektir.Karaciğer dokusunun kendi hücre hastalıklarında görülür.(enfeksiyoz hepatit gibi)
Üçüncüsü karaciğer sonrası yani safra yolları ile ilgili olanıdır burada indirekt bilirubin direkt bilirubine çevrilmiştir ancak bağırsağa akamamakta ve kana karışmakta kandaki direkt bilirubin seviyesi yükselmektedir.Hastalık kronikleştikçe indirekt bilirubin seviyesi yükselmeye başlar.Çünkü karaciğer hücreside görevini yapamamaktadır.
Laboratuar Bulguları
Birinci Grup Sarılıklarda Indrect bilirubin:yüksek Direct bilirubin:normal veya düşük Sgot:yüksek Sgpt:çok yüksek Alkalen fosfatez:yüksek |
|
Üçüncü Grup Sarılıklarda Indrect bilirubin:normal veya az yüksek Dırect bilirubin:çok yüksek Sgot:yüksek Sgpt:yüksek Alkalen fosfatez:çok yüksek |
Tedavi
Sarılıkların tedavilerinde sebeplerine ve laboratuar sonuçlarına göre tedavi yöntemleri uygulanır.Karaciğer öncesi sarılıklar hemolotik sarılıklarda hemoliz yapan nedenlere göre hemolize engel olmaktır.
Karaciğerlerin kendi dokusuna bağlı olan nedenler çeşitlidir.Bunlardan en önemlisi ve sık görüleni enfeksiyoz hepatit ve siroz gelir.Tedavi yöntemleri farklıdır.Karaciğer hücresini korumasına yönelik tedavi uygulanır.
Karaciğer sonrası sarılıklarda safra yolunu tıkayan tümörler ve safra taşları cerrahi müdahalelerde safra kanallarının bağlanması gibi nedenlerdir bunların tedavisinde cerrahi uygulamalar yapılır.